Popularyzują haft kurpiowski i rękodzieło, w tym oklejankę, czyli charakterystyczną pisankę Kurpi Białych. Hafciarstwo kurpiowskie, dzięki ich staraniom, zostało wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Teraz członkowie Stowarzyszenia „Puszcza Biała – Moja Mała Ojczyzna”, opiekującego się Kuźnią Kurpiowską w Pniewie zabiegają, by na tej liście znalazła się oklejanka. 

I przygotowują się do jubileuszu 20-lecia Kuźni.

Oklejanka to ulubiony element rękodzieła Haliny Witkowskiej, twórczyni ludowej, prezes Stowarzyszenia i opiekunki Kuźni Kurpiowskiej. To też obecnie oczko w głowie Sylwii Słojkowskiej-Affelskiej, etnograf, muzealnika, autorki książki „Wędrówki po Puszczy Białej” i członkini stowarzyszenia. To także temat i przedmiot zadania publicznego, które polega na opracowaniu materiału monograficznego dotyczącego oklejanki wraz z dokumentacją fotograficzną i filmową. 

Fot. Izabela Koba

– Projekt zakończy złożenie wniosku do Narodowego Instytutu Dziedzictwa o wpis oklejanki kurpiowskiej na Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Zadanie realizujemy do końca tego roku – wyjaśnia etnograf Sylwia Słojkowska-Affelska.

Jak to jest z oklejanką?

– Kiedyś teść przywoził sitowie, teściowa wydłubała z niego rdzeń, potem robili oklejanki, a ja się od nich uczyłam. Wydmuszki kurze, gęsie lub strusie smaruje się klejem, a potem okleja się białym rdzeniem sitowia i skrawkami kolorowej włóczki, pochodzącej ze starych kiecek. Najgorsze jest przygotowanie materiałów: klej robię z żytniej mąki, wyciągam duszę z sitowia, pruję stare kiecki, by mieć włóczkę – opowiada Halina Witkowska, prezes Stowarzyszenia i twórczyni ludowa. – W parafii Pniewo, na terenie której mieszkam w Lemanach, pisanki robiło dawniej około dwudziestu osób. Dziś w regionie Puszczy Białej zostałam jedyną osobą, która je wykonuje. Minęło czterdzieści lat, odkąd kręcę jajkami – ostatnie zdanie mówi ze śmiechem.

W ramach zadania pn. „Oklejanka kurpiowska z Puszczy Białej – wpis na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego” powstanie teczka edukacyjna zawierająca opis oklejanki kurpiowskiej i dziesięć plansz z graficznymi wzorami motywów zdobniczych.

Fot. Przemysław Łukaszek

Haft już wpisany

Na Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego za sprawą Stowarzyszenia zostało wpisane decyzją z dnia 17 maja 2022 r. hafciarstwo kurpiowskie z Puszczy Białej. Zanim to nastąpiło stowarzyszenie realizowało projekt pt. „Opracowanie wniosku o wpis hafciarstwa kurpiowskiego z Puszczy Białej na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, z wykonaniem wzornika haftów”, w ramach którego m.in. w 2021 r. odbyły się warsztaty hafciarskie i zostały udokumentowane fotograficznie, co było niezbędne do wniosku o wpis. 

Całość w TC nr 35 z 29.08.