Tej wiosny mamy okazję do świętowania rocznic dwóch polskich konstytucji: Konstytucji 3 Maja, pierwszej polskiej konstytucji z 1791 r. i Konstytucji RP z 1997 r., która obowiązuje obecnie równo od ćwierćwiecza. O sens istnienia ustawy zasadniczej pytamy naszych czytelników.

Adam Struzik, marszałek województwa mazowieckiego:

- W nowoczesnym, demokratycznym państwie ustawa zasadnicza jest fundamentem praw, jest podstawą praw indywidualnych każdego obywatela, ale jest też podstawą organizacji życia publicznego, życia politycznego. Opisuje relacje różnych władz między sobą. Tutaj szczególnie ważna jest zasada trójpodziału władzy, czyli rozdzielenia władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Konstytucja jest też gwarantem uprawnień indywidualnych obywateli, dostępu do edukacji, ochrony zdrowia. Rozdział 7 poświęcony jest w całości samorządom. System samorządowy jest podstawą funkcjonowania państwa, jako wyrażenie zasady solidarności, pomocniczości, dobra wspólnego, bo składa na te lokalne wspólnoty (także te na poziomie powiatowym i wojewódzkim) bardzo dużą część odpowiedzialności za funkcjonowanie państwa, oddaje państwo w ręce obywateli. Dlatego trudno dzisiaj sobie wyobrazić funkcjonowanie nowoczesnego państwa europejskiego bez konstytucji, ale trudno też sobie wyobrazić wtedy, kiedy konstytucja jest łamana. I to, oczywiście, obserwujemy z dużym niepokojem. Jeśli przyjmiemy, że konstytucja jest też podstawą do wielu innych ustaw, rozporządzeń i do orzeczeń prawidłowo funkcjonującego Trybunału Konstytucyjnego, to widać wyraźnie, że bez "matki praw" nie możemy mówić o nowoczesnym kraju. Oczywiście są w rzeczywistości światowej takie kraje, które mają nieco inny system prawny, ale zawsze gdzieś jest ten podstawowy katalog przepisów prawa, bo jeśli mówimy o państwie praworządnym, o państwie demokratycznym , no to musimy mieć jakiś kodeks odniesień. W Polsce jest to obowiązująca od 25 lat konstytucja.

Żadna konstytucja nie jest doskonała. Zresztą konstytucja, o której mówimy, uchwalana w określonym kontekście historycznym, na skutek rewolucji bezkrwawej w 1989 roku, wynikiem 6 lat pracy, po analizie 8 różnych projektów. Udało się uzyskać kompromis, ale to jest zawsze kompromis w odniesieniu do czasów, w których była uchwalana. Więc oczywiście konstytucja wymaga co jakiś czas przeglądu, analizy, jak ona się sprawdza w życiu. Czasami twórcy konstytucji nawet sobie nie zdawali sprawy, że można np. nie wydrukować orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i takich sytuacji nikt nie przewidział, że może dojść do takich wynaturzeń. W związku z tym uważam, że konstytucja jest aktualna, nie jest przestarzała, natomiast wymaga, być może, uszczegółowienia w niektórych sprawach, np. po to, żeby nie majstrować ciągle przy samorządach. Być może celowym byłoby wpisanie powiatów i województw wprost do konstytucji, bo w tej chwili w konstytucji mamy zapisane samorządy gminne, natomiast samorządy na innych szczeblach, czy w innych kategoriach, rozstrzyga ustawa.

W historii naszego kraju konstytucje wprowadzone w życie i te niewprowadzone mają olbrzymie znaczenie. Oczywiście tutaj na plan pierwszy wysuwa się Konstytucja 3 maja, która była taką formą ratowania państwa Polskiego. Niestety, mimo jej przyjęcia, mimo bardzo nowoczesnego charakteru, drugiego na świecie (po konstytucji Stanów Zjednoczonych), nie udało się uratować państwa Polskiego. Natomiast właśnie w Bieżuniu, jak czytamy w podaniach historycznych, jeden z twórców tej konstytucji, Adam Zamoyski, pracował nad poszczególnymi artykułami, dlatego to miejsce wydaje się jak najbardziej naturalne w kontekście założenia tu muzeum konstytucji. Oczywiście Zamoyski nie był jedynym zaangażowanym twórcą Konstytucji 3 maja, ale ponieważ samorząd województwa mazowieckiego chce przy okazji uratować pałac w tymże Bieżuniu, uratować od kompletnej destrukcji, zniszczenia (odkupiliśmy ten pałac w stanie ruiny, teraz go odbudowujemy), to wydaje się, że takie miejsce wprost będzie dobrym, żeby obok innej działalności poświęcić wystawę stałą i wystawy okresowe konstytucjom Rzeczypospolitej Polskiej.