"Krzyczę ciszą nieogarniętego bólu, bo ból jest wielki w tym miejscu, nie można tego ogarnąć, ale chyba cisza w tym miejscu będzie głośniejsza niż sam krzyk" - takim cytatem rozpoczęła się konferencja na temat zbrodni niemieckich i sowieckich popełnionych na Działdowszczyźnie w latach 1939 - 1945, połączona z wystawą dokumentującą niemieckie obozy w Działdowie w latach II Wojny Światowej.

We wtorek, 13 grudnia br. na terenie kompleksu KWP w Olsztynie na ul. Pstrowskiego odbyła się konferencja "Krzyczę ciszą nieogarniętego bólu - zbrodnie niemieckie i sowieckie popełnione na Działdowszczyźnie w latach 1939 - 1945". Nazwa konferencji i jej hasło przewodnie są cytatem słów, wypowiedzianych przez więźniarkę obozu niemieckiego Soldau w Działdowie, która jako dziecko spędziła w nim kilka tygodni, doświadczając nieludzkiej przemocy, wielkiego głodu i paraliżującego strachu.

Organizacja konferencji była konsekwencją porozumienia o współpracy podpisanego w listopadzie 2022 r. przez nadinsp. Tomasza Klimka Komendanta Wojewódzki Policji w Olsztynie oraz Patryka Kozłowskiego Dyrektora Muzeum Pogranicza w Działdowie. Jednym z celów porozumienia jest upowszechnianie wiedzy na temat tej części historii, wśród funkcjonariuszy i pracowników KWP w Olsztynie, co ma wpływ na podnoszenie kwalifikacji i umiejętności, podczas działań mających na celu zapobieganie i zwalczanie przestępstw motywowanych nienawiścią. Więcej na ten temat można przeczytać na stronie https://warminsko-mazurska.policja.gov.pl/ol/aktualnosci/99886,Nalezy-znac-przeszlosc-by-zadbac-o-bezpieczna-przyszlosc.html?search=36814867129236.

Konferencja połączona była z wystawą zatytułowaną "Soldau - utajony ośrodek zagłady. Niemieckie obozy w Działdowie w latach II wojny światowej". Ekspozycję przygotowało Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Gdańsku oraz Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN. Partnerami wystawy są Muzeum Pogranicza w Działdowie, Narodowe Archiwum Cyfrowe oraz Stowarzyszenie Odnowy Chrześcijańskiej Pamięć i Tożsamość w Działdowie. Autorami wystawy są dr Anna Jagodzińska i Bartosz Januszewski z Instytutu Pamięci Narodowej.

Konferencję swoją obecnością zaszczycili Patryk Kozłowski - Dyrektor Muzeum Pogranicza w Działdowie, dr Marcin Płotek - przedstawiciel Delegatury IPN w Olsztynie, Joanna Glezman - Pełnomocnik Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi,  dr Radosław Wiśniewski - doktor filozofii, autor wielu publikacji, historyk Muzeum Pogranicza w Działdowie oraz dr Waldemar Brenda - doktor historii, również autor wielu publikacji, etatowy członek zarządu w Starostwie Powiatowym w Piszu.

W wydarzeniu udział wziął nadinsp. Tomasz Klimek Komendant Wójewódzki Policji w Olsztynie, insp. Edward Szydłowski oraz insp. Jan Markowski - Zastępcy Komendanta Wojewódzkiego Policji w Olsztynie oraz Komendanci Miejscy i Powiatowi Policji z garnizonu warmińsko - mazurskiego, Dowódcy OPP i SPKP w Olsztynie, naczelnicy Wydziałów i Kierownicy Zespołów KWP w Olsztynie, nieetatowi pełnomocnicy ds. Ochrony Praw Człowieka w jednostkach miejskich i powiatowych garnizonu warmińsko mazurskiego.

Na ręce Komendanta Wojewódzkiego Policji w Olsztynie wpłynęły podziękowania od Artura Chojeckiego Wojewody Warmińsko - Mazurskiego dla osób zaangażowanych w realizację przedsięwzięcia, za troskę i pamięć o trudnej historii, która wydarzyła się w Działdowie i okolicach.

Niespodzianką dla uczestników konferencji był  występ Chóru Policyjnego Garnizonu Warmińsko - Mazurskiego, który zaśpiewał pieśni patriotyczne, takie jak "Czerwone maki nad Monte Casino",  "Wierzby płaczące", "Białe róże", "Piechotą dziś idę walczyć mamo" oraz "Mury".

Tego dnia swoim występem chórzyści, a także uczestnicy konferencji uczcili ważną dla naszego kraju datę 13 grudnia, w którą przypada Dzień Pamięci Ofiar Stanu Wojennego.

Nadkom. Dorota Rak - pełnomocnik Komendanta Wojewódzkiego Policji w Olsztynie ds. Ochrony Praw Człowieka w swoim wystąpieniu wprowadziła uczestników w tematykę spotkania, dotyczącą upamiętniania historii związanej z funkcjonowaniem niemieckiego obozu Soldau oraz Nakazowo - Rozdzielczego Obozu NKWD w Działdowie. Podkreśliła jak ważna jest edukacja retrospektywna o etiologii zła, bowiem pomaga ona zrozumieć, że niepochamowana nienawiść, uprzedzenia, dyskryminacja mogą doprowadzić do aktów przemocy, a nawet do masowej zagłady ludzi. Nadmieniła, że edukacja w powyższym zakresie ma istotny wpływ na podnoszenie kwalifikacji i umiejętności funkcjonariuszy policji, podczas działań mających na celu zapobieganie i zwalczanie przestępstw motywowanych nienawiścią.

Swoje wykłady wygłosili zaproszeni historycy: dr Radosław Wiśniewski przedstawił wykład "Obóz Soldau, jako centralny punkt niemieckiej polityki eksterminacyjnej na Działdowszczyźnie (1939-1945)", a dr Waldemar Brenda zaprezentował wykład "Deportacje mieszkańców Warmii i Mazur, Pomorza i północnego Mazowsza do ZSRR w 1945 r. przez obóz NKWD w Działdowie".

Konferencja stanowiła wprowadzenie do cyklu szkoleń w obszarze praw człowieka, zaplanowanych do realizacji wspólnie z Muzeum Pogranicza w Działdowie, które mają na celu formowanie etycznych i moralnych postaw funkcjonariuszy i pracowników Policji oraz przeciwdziałanie uprzedzeniom, dyskryminacji i nierównemu traktowaniu, w oparciu o odniesienia historyczne, które pokazują w jaki sposób przeciętny człowiek w określonych warunkach staje się skłonny do stosowania przemocy, tortur, a także ludobójstwa.

Po zakończonej konferencji wszyscy jej uczestnicy obejrzeli wystawę prezentującą dzieje zapomnianego miejsca kaźni, jakim były niemieckie obozy w Działdowie. Zaprezentowane na wystawie zdjęcia, dokumenty i relacje świadków pochodzą ze zbiorów Instytutu Pamięci Narodowej, Fundacji Fort III Pomiechówek, Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz archiwów prywatnych.

(dr/tm)