Pismo „Wspólnota” opublikowało niedawno kolejny ranking, tym razem pn. „Liderzy inwestycji”. Sprawdzamy, jak sytuacja wygląda w poszczególnych samorządach powiatu makowskiego.

Analitycy tworzący ranking pisma "Wspólnota" wzięli pod uwagę wydatki majątkowe samorządów z trzech lat, obejmujących okres od 2020 do 2022 roku, aby moc realnie je ocenić. Z ogółu danych wynika, że najwięcej inwestycji dotyczyło w tym czasie transportu (tendencja wzrostowa), czyli w głównej mierze budowy, przebudowy, czy remontu dróg. W gminach wiejskich skupiono się także na budowie sieci kanalizacji oraz/i wodociągach. Dużą część wydatków stanowiły także inne zadania związane z gospodarką komunalną oraz oświatą. Zarówno w gminach wiejskich, wiejsko-miejskich i miejskich najmniejsze nakłady są przeznaczane na... kulturę i kulturę fizyczną. Powiaty na inwestycje drogowe wydają jeszcze więcej niż gminy. Mniej więcej tyle samo środków przeznaczają na ochronę zdrowia, co na oświatę, a najgorzej w zestawieniu wyglądają wydatki na kulturę, tak jak w przypadku innych samorządów. Inwestowanie w kulturę to nie tylko remonty i zakup wyposażenia do kin, ale także organizacja wydarzeń, zajęć dla różnych grup wiekowych, osób z różnymi zainteresowaniami, wspieranie stowarzyszeń – czyli tzw. inwestycje miękkie, takie które dotyczą samorozwoju i dotyczą konkretnych grup. W wielu samorządach obcinane są środki na utrzymanie bibliotek, czy centrów kultury i jest to trend pogłębiający się od lat, który również my obserwujemy. Są to wydatki, które są mniej widoczne i mniej istotne dla... wyborców. Tymczasem, o czym piszemy w materialne o rynku pracy, właśnie ograniczony dostęp do kultury i rozrywki jest jednym z istotnych powodów wyludniania się małych miejscowości. Młode osoby wybierają duże ośrodki miejskie, gdzie mają większy wybór co do sposobów na spędzanie czasu wolnego.

Programy rządowe a wzrost wydatków majątkowych

Zanim przejdziemy do rankingowych wyników samorządów z powiatu makowskiego, warto dodać, iż zauważalny jest wyraźny wzrost wydatków majątkowych, pomimo zmniejszania się wsparcia unijnego. Niebagatelny wpływ na ten stan rzeczy miały rządowe programy inwestycyjne, które zasiliły budżety gmin (czasami wybranych, czasami wszystkich). Oczywiście na pozycję w rankingu i w ogóle na wydatki majątkowe i inwestycyjne gmin w omawianym przez analityków okresie ma kluczowy wpływ ile i jakie dofinansowania gminom udało się zdobyć. Czy to kwestia zaradności gospodarzy, a może skuteczność pracowników w pisaniu projektów miały na to wpływ? Trudno stwierdzić, ponieważ samorządowcy niejednokrotnie zgłaszali, że programy miały ogólne lub nawet niesprecyzowane kryteria oceny formalnej wniosków.

Powiat makowski odnotowuje wzloty i upadki. W 2019 roku zajmował najwyższą pozycję – 22 miejsce wśród samorządów powiatowych w Polsce. W 2020 roku spadł na 41 pozycję, aby w kolejnym rankingu (2021 r.) znaleźć się wyżej – na 25 miejscu. Okazuje się, że 2022 rok przyniósł spadek. Tym razem powiat makowski zajął 34 miejsce z wydatkami na poziomie 411,46 zł na osobę. Czy to złe wyniki? Biorąc pod uwagę, że w Polsce jest 314 samorządów powiatowych wynik powiatu makowskiego jest przyzwoity. W zestawieniu najlepiej wypadł powiat słupecki (woj. wielkopolskie), który w rankingu za 2019 rok znajdował się na... 130 miejscu. W powiecie tym wydatki majątkowe na osobę wyniosły 962,28 zł. Najgorzej wypada powiat pabianicki w województwie łódzkim. Tam średnie wydatki na osobę wyniosły w analizowanych latach (2020-22) 55,66 zł.

Z pierwszej 10 do pierwszej 50

Burmistrz Tadeusz Ciak, po publikacji rankingu "Wspólnoty", obwieścił w mediach społecznościowych sukces, pisząc:

Maków Mazowiecki na 46 miejscu w Polsce wśród liderów inwestycji. Z dużą satysfakcją informuję, iż nasze miasto osiągnęło znaczny wzrost w porównaniu do roku poprzedniego w najnowszym rankingu „Lider inwestycji” opublikowanym przez czasopismo „Wspólnota”. Z miejsca 107 awansowaliśmy na miejsce 46 wśród 267 miast powiatowych. To dla nas wszystkich powód do dumy i motywacji do dalszych działań. Ranking pokazuje również, jak Maków Mazowiecki zmienił się na przestrzeni ostatnich lat, a jednocześnie daje potwierdzenie, że nasze działania skupione na poprawie jakości życia, przynoszą realne korzyści. Oczywiście dziękuję wszystkim moim współpracownikom za zaangażowanie, wytrwałość, a przede wszystkim za ciężką pracę, którą wykonują każdego dnia. Dziękuję również mieszkańcom, za nieocenione wsparcie i każde dobre słowo. Jako burmistrz Makowa Mazowieckiego, czuję się zobowiązany do kontynuacji tej dobrej pracy i dalszego rozwoju naszego miasta. Razem zmieniamy Maków!

Burmistrz nie wspomniał natomiast, iż za rok 2019 Maków Mazowiecki zajmował bardzo wysokie, 7 miejsce w zestawieniu miast powiatowych, a w kolejnym miasto odnotowało niewielki spadek na 11 lokatę. Natomiast, zgodnie z analizą, w porównaniu lat 2017-19 oraz 2019-21 miasto zaliczyło spadek o 100 (!) miejsc w rankingu. W kolejnym, najnowszym okresie statystycznym sytuacją się poprawiła i Maków zajmuje obecnie 46 miejsce ze średnimi wydatkami majątkowymi na mieszkańca w kwocie 1.217,09 zł. Jest zatem lepiej, ale najlepiej było na początku kadencji. 

Od lat w ścisłej czołówce utrzymuje się Wysokie Mazowieckie (woj. podlaskie), które w najnowszym rankingu zajęło pierwsze miejsce z wydatkami inwestycyjnymi przeliczonymi na mieszkańca wynoszącymi 2.237,62 zł. Ostatnie miejsce wśród miast powiatowych zajmuje Choszczno (woj. zachodniopomorskie), gdzie średnie wydatki na mieszkańca za rok 2022 wyniosły 302,17 zł.

Najlepsza gmina Młynarze

W drugim mieście w powiecie makowskim można zaobserwować tendencję malejącą. Podczas gdy w roku 2019 (średnia liczona z lat 2017-19) Różan zajmował 48 miejsce wśród pozostałych miast (jest ich 630), z rankingu na ranking zajmował dalsze pozycje: 65, 71, a teraz 85 miejsce. Średnie wydatki na mieszkańca za rok 2022 to 1,5 tys. zł. Niemniej nie oznacza to, że jest to zły wynik. W Dolsku (woj. wielkopolskie) wydatki te wynoszą zaledwie 185,35 zł na mieszkańca. Miasto te zajęło ostatnie miejsce w rankingu. Jakie wydatki ma miasto zajmujące pierwsze miejsce? W Ścinawie (woj. dolnośląskie) w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyszła średnia kwota w wysokości 5.053,26 zł. Miasto awansowało z 17 (cztery lata temu) na 1 miejsce.

Kleszczów (woj. łódzkie) to gmina, która od lat utrzymuje pozycję lidera wśród samorządów wiejskich. Na terenie gminy znajduje się elektrownia „Bełchatów” oraz kopalnia odkrywkowa węgla brunatnego. Wydatki majątkowe tego samorządu wyniosły rekordowe 11.333, 94 zł w przeliczeniu na mieszkańca. Warto dodać, że pierwsze trzy gminy w zestawieniu są położone w woj. łódzkim, jednak od gminy Kleszczów dzieli je przepaść w wysokości ok. 6 tys. zł w przeliczeniu na mieszkańca.

Spośród gmin z powiatu makowskiego najlepiej wypada gmina Młynarze, która zajęła 64 miejsce na 1513 gmin wiejskich. Z danych udostępnionych w rankingu wynika, że na przestrzeni lat samorząd ten odnotował lekki spadek, a następnie ogromne, skokowe wzrosty. W rankingu za 2019 rok zajął 1029 lokatę, a rok później 1203. Następne dwa rankingi to dynamiczny wzrost wydatków inwestycyjnych. W latach 2019-2021 gmina Młynarze osiągnęła wydatki, które pozwoliły jej na zajęcie 369 miejsca, a kolejny, aktualnie analizowany okres sprawił, że awansowała na wspomniane wcześniej 64 miejsce z wydatkami per capita na poziomie 2.191,28 zł.

Systematyczny progres widać także w gminie Rzewnie, która awansowała o 1138 miejsc! Z 1365 miejsca na 227. Wydatki majątkowe w tej gminie wyniosły 1.574,18 zł.

Dobra pozycja Czerwonki

W pierwszej 500 gmin wiejskich znalazła się także gmina Czerwonka, która, podobnie do gminy Rzewnie, zanotowała duży wzrost wydatków majątkowych. W najnowszym rankingu zajęła 350 miejsce ze średnimi wydatkami na mieszkańca w wysokości 1.375,76 zł. To wzrost o 663 pozycji w stosunku do poprzedniego rankingu (1013 miejsce) i wzrost o 899 miejsc w stosunku rankingu za rok 2019.

Coraz więcej pieniędzy na inwestycje wydaje gmina Szelków, która także systematycznie zmieniała na lepsze miejsce zajmowane w rankingu. Samorząd zaczynał z 989 miejsca, a obecnie znalazł się miejscu 667. Wydatki na mieszkańca w tej gminie wyniosły 1.071,5 zł.

Gmina Karniewo powoli odwraca tendencję spadkową. Podczas gdy w rankingu sprzed 4 lat zajmowała 734 miejsce, następnie 1123 i 1192. Teraz samorząd „przeskoczył” 400 gmin i zajął 792 miejsce z wydatkami majątkowymi na poziomie 987,44 per capita.

W gminie Sypniewo można zaobserwować systematyczny wzrost wydatków majątkowych. Samorząd awansował z 1113 na 796 miejsce (o 317 pozycji). Wydatki na osobę wyniosły 986,02 zł.

Płoniawy-Bramura z najmniejszym wynikiem w powiecie

Wymienione wyżej gminy znalazły się w zestawieniu tysiąca samorządów wiejskich. Gmina Krasnosielc zajęła 1019 miejsce w rankingu z wydatkami na poziomie 847,65 zł na mieszkańca. Spoglądając na wszystkie cztery rankingi dotyczące wydatków na inwestycje można zaobserwować i wzrosty i spadki pozycji tej gminy. Cztery lata temu Krasnosielc zajmował 1220 pozycję, potem 1305, następnie 1285, aż do aktualnej 1019 pozycji.

Wśród gmin wiejskich najmniejsze wydatki majątkowe na mieszkańca poczyniła gmina Płoniawy-Bramura, zajmując 1336 miejsce na 1513 gmin wiejskich w Polsce, choć nadal jest to awans. W ostatnich czterech rankingach samorząd ten zajmował kolejno następujące miejsca : 1489, 1510, 1405 oraz, obecnie, 1336. Wydatki gminy w przeliczeniu na jednego mieszkańca to 593,98 zł.

A gdzie na inwestycje wydaje się najmniej w kraju? Niechlubne, ostatnie miejsce wśród gmin wiejskich zajęła gmina Raciążek w woj. kujawsko-pomorskim, gdzie, w przeliczeniu na jednego mieszkańca, wydatki osiągnęły poziom zaledwie 118,15 zł.

Ranking „Wspólnoty” pn. „Liderzy inwestycji” jest ważny, ponieważ na niecałe pół roku przed wyborami samorządowymi pokazuje, jak skutecznie (lub nie) działały w tej kadencji samorządy.