W 2019 r. ukazała się nakładem Oficyny Wydawniczej ASPRA-JR, książka Grzegorza Kęsika zatytułowana "Joachima Łuszczewskiego plan i rejestr pomiarowy siedzib miasta Ciechanowa z 1851 roku".

Znalazła się ona wśród propozycji tytułu regionalnej książki roku i zwróciła uwagę jury konkursu Liber Mazovia, jako źródło wiedzy o Ciechanowie połowy XIX wieku
Grzegorz Kęsik przybliżył czytelnikom postać Joachima Łuszczewskiego - Geometry Miast Rządowych, mieszkańca m.in. Rydzewa i Wandowa w Ciechanowskiem, który na Mazowszu pracował nad pomiarami i planami Wyszogrodu, Płońska, Sochocina, Płocka, Raciąża, Mławy, Zakroczymia i innych miast. Wśród zleceń znalazł się też Ciechanów. W wyniku jego prac mierniczych powstał "Odrys siedzib miasta Ciechanowa", czyli plan centralnej części miasta.

Między Łydynią a Zastodolną
Jak wyglądał? Od zachodu ograniczony został rzeką Łydynią, od wschodu - drogą Zastodolną czyli późniejszą ul. Zagumienną, obecnie Witosa, od północy wsią Starczewizna, czyli kończył się w rejonie dzisiejszej obwodnicy i na południu dochodzący do obecnego styku ulic Orylskiej i Płońskiej, ale obejmujący też część prawej strony tej ostatniej. Plan uzupełnia "Rejestr Pomiarowy Szczegółowy Siedzib Miasta Ciechanowa". Kopie tych dwóch dokumentów - jednego znalezionego w archiwum w Petersburgu, drugiego w Archiwum Państwowym w Płocku, stanowią najcenniejszą część publikacji G. Kęsika. Nie zachowały się bowiem plan i rejestr pomiarowy gruntów miasta Ciechanowa.
"Rejestr…" grupuje dane w dwóch zasadniczych częściach, nie licząc różnego typu podsumowań szczegółowych. Pierwsza grupa to wykaz właścicieli nieruchomości przypisanych do poszczególnych ulic z podaniem numeru policyjnego i ogniowego działki, nazwiska jej właściciela, wielkości i szerokości parceli, miejsca zajętego pod dom, zabudowania gospodarcze, podwórka, ogrody, łąki, wody itp. Druga grupa danych to spis właścicieli w podziale na Obywateli Chrześcian i Obywateli Żydów i przypisanych im nieruchomości oraz wykaz własności miejskich, kościelnych i publicznych (ulice, place, rzeka). Numery działek z zaznaczonymi budynkami i innymi elementami infrastruktury znalazły się na dołączonym planie. Trzeba podkreślić, że XIX-wieczny podział miasta na działki bardzo często odpowiada obecnemu, a jeśli nawet został zaburzony np. poprzez likwidację niektórych ulic czy wytyczenie nowych, łączenie i podział samych parceli, to i tak łatwo sprawdzić, jak dany obszar miasta wyglądał w połowie XIX w.

Bieliszewscy, Wyzińscy...
Wielkim atutem "Rejestru…" są nazwiska właścicieli, wśród których wielu obecnych mieszkańców na pewno znajdzie swoich przodków. Jeśli te nazwiska odnajdziemy dodatkowo w księgach urodzeń, ślubów i zgonów - głównie ciechanowskiej parafii - udostępnionych w Internecie (nie mamy takiej możliwości w odniesieniu do Żydów), to zyskamy naprawdę sporo informacji o ciechanowskich mieszczanach. Wśród nich było wielu rolników oraz rzemieślników: szewcy, kuśnierze, garncarze, stolarze, ślusarze, farbiarze.
Jednym z nich, rolnikiem, a jednocześnie stolarzem, był Wojciech Bieliszewski vel Biliszewski. Urodził się 23 kwietnia 1816 r. w Ciechanowie jako syn Floriana i Julianny z Kąckich. Był właściwie jedynakiem, bo jego siostra Julianna zmarła jako niemowlę. Ojciec odszedł z tego świata w 1829 r., matka wyszła powtórnie za mąż w 1834 r. za wdowca, rolnika Hilarego Walisiewicza. Zmarła w 1849 r. Wojciech Bieliszewski mieszkał przy ulicy Warszawskiej Wielkiej, róg Pstrej (obecnie Sierakowskiego). Do niego należała większa część (nr policyjny 160) obecnej parceli przy Warszawskiej 20. Jego własność liczyła 45,9 pręta kwadratowego powierzchni i 23˝ łokcia szerokości. Frontem do ul. Warszawskiej, na całej szerokości działki, stał duży drewniany dom (8,2 pręta powierzchni), rozbudowany jeszcze wzdłuż ul. Pstrej. Za podwórkiem do niego przylegającym znajdował się ogródek, a za nim, w drugiej części parceli, następne podwórko i jakieś spore zabudowania gospodarcze. Wjazd na podwórka znajdował się niewątpliwie od ul. Pstrej. Oprócz opisanej, Bieliszewski posiadał jeszcze jedną nieruchomość, położoną przy ul. Zakroczymskiej i ciągnącą się do drogi Zastodolnej. Stal na niej, tuż przy tej ostatniej ulicy - wiatrak, poza tym była uprawiana rolniczo. Najpewniej jej przedłużeniem było pole po drugiej stronie drogi Zastodolnej. Obecnie teren tej działki zajmuje ulica Mikołajczyka (od ul. 11 Pułku), a wspomniany wiatrak usytuować można u jej zbiegu z ulicą Witosa.

Dalszy ciąg artykułu w numerze 15 z 13 kwietnia 2021 r.  Kup teraz