- Dla nas, Ukraińców nie będą to wesołe święta - mówi Лариса Філозоф-Лукашук - Larysa Filozof-Łukaszuk. - To kolejna, wojenna wigilia. W wielu domach przy rodzinnym stole zabraknie najbliższych. Będą serdecznie, ciepło wspominani…

Z naszej wsi (Powursk na Wołyniu), na wojnie z rosyjskim najeźdźcą zginął niedawno mój sąsiad, kolega z pracy, bardzo uczynny, przyjacielski człowiek…
Na pewno wszyscy będziemy sobie życzyć szczęśliwego zakończenia wojny.

Jak wyglądają nasze stoły wigilijne…? Na pewno każda gospodyni będzie się starała żeby były w miarę możliwości obfite i stosownie ustrojone. 

Między świętami Bożego Narodzenia w Polsce i Ukrainie nie brakuje podobieństw, ale są również pewne znaczące różnice.

Święta Bożego Narodzenia w tradycji ukraińskiej obchodzone są tak, jak w całym kościele prawosławnym. Gdy Polacy mają święto Trzech Króli, to Ukraińcy przygotowują się do Святвечора (wigilii). A następnego dnia, 7 stycznia, rozpoczyna się Різдво (Boże Narodzenie). Wynika to oczywiście z kalendarza juliańskiego, jakim posługujemy się w Ukrainie.
Postna kolacja przed Świętem Bożego Narodzenia nazywana jest na Wołyniu Bogata. Na wigilie mówimy Święty Wieczór - Святий Вечір. Podstawą kolacji wigilijnej jest oczywiście kutia (kasza z pszenicy, miodu, orzechów, maku) oraz kolejne 11 dań (barszcz, ryba, grzyby, gołąbki, kapusta, pierogi, wareniki, uzwar, czyli kompot z suchych jabłek, gruszek i śliwek, pampuszki czyli drożdżowej bułeczki z czosnkiem i ziołami). Pod obrusem kładziemy siano, a na rogach czosnek, który według legend miał odganiać złe duchy. Po kolacji chodzi się do cerkwi na tradycyjną pasterkę. Ukraińcy nie dzielą się w Wigilię przed przystąpieniem do kolacji opłatkiem, tylko przyniesioną z cerkwi prosforą (pieczywo na zakwasie).

W wigilię, z pierwszą gwiazdką na niebie, gospodarz wnosi do chaty дідух (diduch), przemawiając: “Дідух - до хати, біда - з хати” ("Diduch do chaty, bieda z chaty").

Jak wygląda diduch? To snop pszenicy albo żyta, który symbolizować ma urodzaj w nadchodzącym roku. Ma też stanowić pewnego rodzaju więź z przodkami (“дід” to po ukraińsku “dziad”). Wierzymy, że zmarli krewni z całą rodziną biorą udział w wieczerzy wigilijnej. Po niej rozpoczyna się kolędowanie.